Selen został odkryty ponad 200 lat temu, w 1817 roku. Obecnie organizm człowieka potrzebuje kilkadziesiąt mikrogramów selenu dziennie, ale wiadomo, że jest to ważny pierwiastek dla odporności, funkcji tarczycy, a u mężczyzn także funkcji reprodukcyjnych.
Spis treści:
Właściwości selenu
Selen jest mikroelementem, którego atomy są podstawowym budulcem peroksydazy glutationowej (cGPx), której podstawową rolą jest ochrona komórek organizmu przed uszkodzeniem oksydacyjnym, dlatego też jest uważany za jeden z najważniejszych antyoksydantów wspierających układ odpornościowy człowieka. Uważa się, że niski poziom selenu zmniejsza aktywność limfocytów T, komórek NK i makrofagów, co skutkuje obniżeniem odporności. Chroni komórki i czerwone krwinki przed toksycznym działaniem wolnych rodników. Pierwiastek ten sprzyja produkcji limfocytów T i B oraz makrofagów, które odpowiadają za prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
Ten mikroelement jest również bardzo ważny dla mężczyzn w zakresie funkcji reprodukcyjnych. Bierze udział w dojrzewaniu plemników i produkcji spermy.
Ponadto selen jest niezbędnym mikroelementem dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Jest to organ o największej zawartości selenu.
Zobacz również: Klasyfikacja i podział suplementów diety
Dla kogo suplementacja selenu?
Ostatnie badania szacują, że nawet miliard ludzi na świecie ma niedobór selenu. Poziom selenu u ludzi różni się w zależności od charakterystyki populacji, diety (selen pochodzi głównie z orzechów, grzybów, tuńczyka, łososia i jaj), regionu geograficznego i składu gleby.
Przed rozpoczęciem przyjmowania suplementów z tym pierwiastkiem należy najpierw sprawdzić jego poziom w organizmie i skonsultować się ze specjalistą w celu opracowania odpowiedniego planu. Selen można przyjmować w celu wzmocnienia organizmu i poprawy ogólnej odporności. Wysokie spożycie selenu może być również zalecane dla mężczyzn w celu poprawy płodności.
Ponadto dostępne badania sugerują, że przyjmowanie selenu u pacjentów z autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy zmniejsza poziom przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie i poprawia obraz USG tarczycy. Dlatego selen, zwłaszcza organiczny, jest bardzo często stosowany w celu poprawy jakości życia pacjentów z chorobą Hashimoto.
Stopień wchłaniania suplementu diety zależy przede wszystkim od jego składu i formy chemicznej jego składników. Nutraceutyki zawierające selen mogą zawierać: organiczny selen (organicselenium) oraz selen nieorganiczny (selenit i selenin sodu).
Uważa się, że selen organiczny jest lepiej wchłaniany. Warto jednak zauważyć, że selenin sodu wchłania się szybciej niż selen organiczny.
Typowe objawy niedoboru selenu to między innymi niewydolność serca, dysfunkcja gruczołu tarczycowego, łamliwe paznokcie, nudności, wymioty lub pocenie się.
Selenu nie powinny przyjmować osoby, które kiedykolwiek cierpiały na raka skóry. Podwyższony poziom selenu może również powodować krwawienie w przypadku operacji chirurgicznych, dlatego zaleca się jego odstawienie na kilka tygodni przed zabiegiem.
Zobacz również: Witamina C – dlaczego warto przyjmować?
Jak długo suplementować selen?
W przypadku długotrwałej suplementacji doustnej selen jest bezpieczny, przy założeniu, że nie przekraczamy dawki 100-200 µg dziennie. Badania wykazały, że przy takich dawkach stosowanie suplementów selenu przez 6 miesięcy obniżało poziom cholesterolu, zaś stężenie pierwiastka nie powodowało toksyczności. W przypadku dawki 400 µg dziennie suplement należy stosować krótkotrwale, gdyż w podwyższonym stężeniu jest toksyczny. Jest to jeden z pierwiastków, których przyjmowanie zdecydowanie powinno skonsultować się z lekarzem, ponieważ można nabawić się negatywnych konsekwencji zdrowotnych. Nawet suplementowanie selenu w niskich dawkach, ale długotrwale, może spowodować przekroczenie poziomu toksyczności.
O której porze dnia suplementować selen?
Do tej pory nie było badań, które jednoznacznie odpowiedziałyby na powszechne pytanie, czy selen należy przyjmować rano, czy wieczorem. Wybierając porę dnia na przyjmowanie tego mikroelementu, należy jednak pamiętać, że cynk nie jest jedyną substancją, która wchodzi w interakcje z selenem. Dlatego nawet organiczny selen lepiej przyjmować osobno, w odstępie co najmniej godziny, chyba że jest on zawarty w niewielkich ilościach w suplementach multiwitaminowych.
Suplementy selenu nie należy stosować w połączeniu z witaminą C. Witamina C przekształca ten pierwiastek do postaci biologicznie nieaktywnej. Selen nie powinien być przyjmowany z sokami owocowymi zawierającymi tę witaminę. Nie łączy się z przyjmowaniem błonnika pokarmowego (tzn. przykleja się do błonnika i zmniejsza jego wchłanianie), przyjmowane oddzielnie od innych suplementów mineralnych (zaleca się przyjmowanie w różnych porach).
Zobacz również: Witamina B6 i jej rola w organizmie
Zapotrzebowanie dzienne na selen
Średnie zapotrzebowanie osoby dorosłej (EAR) na selen wynosi 45µg na dobę, a zalecane dzienne spożycie (RDA) 55µg na dobę. Zwiększa to zapotrzebowanie do 50µg i zalecane dzienne spożycie 60 µg u kobiet w ciąży oraz odpowiednio 60µgi do 70µg selenu na dobę u kobiet karmiących.